Ruimtelijke ontwikkeling en hoogwaterveiligheid langs de Levensader van Limburg.
Landelijk is sprake van een groeiend besef van de unieke positie die de Limburgse Terrassenmaas in ons rivierengebied bekleedt. Het is een geologisch en landschapsecologisch volledig uniek gebied dat in Europa eigenlijk zijn gelijke niet kent. Tegelijkertijd komen er belangrijke ruimtelijke vraagstukken op de Limburgse Maasterrassen af, onder meer rond hoogwaterveiligheid, natuurontwikkeling en de positie van landbouw, delfstofwinning en wonen. Dit was voor een aantal samenwerkende natuurorganisaties een mooie aanleiding voor het opstellen van een brede toekomstvisie op het gebied.
De Maasterrassen zijn een landschap waarin de rivier door de tijd heen een samenspel is aangegaan met tektonische opheffingsprocessen, die tot op de dag van vandaag spelen. De afwisseling van ijstijden en warme klimaatperioden is overal terug te lezen in de oude rivierterrassen, die als traptreden de Noord-Limburgse Maas flankeren.
Door insnijding van de Maas in dit oude landschap speelt de dynamiek van rivierwater een veel kleinere rol dan langs andere rivieren. In plaats daarvan ontvouwd zich een verhaal van snel helder, ijzerrijk grondwater, dat zich via fossiele geulen en snelstromende beekjes een weg naar de Maas zoekt. Buiten deze geulen zijn de terrasgronden ‘drylands’, droog genoeg voor rozenteelt, graanakkers en bomenteelt, maar ook kansrijk voor het herstel van een unieke stroomdalflora en zeldzaam hardhoutooibos. De droge zandlandschappen van Nationaal Park ‘Maasduinen’ grenzen op verschillende plaatsen direct aan het voedselrijke Maasdal. Bijna alles wat we elders in Nederland over rivieren hebben geleerd, krijgt hier een andere betekenis.
Dit vraagt onherroepelijk ook om eigen benadering van de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied en de vorm en schaal van hoogwaterprojecten. Het Deltaprogramma Maas kijkt momenteel ver vooruit (2050) en onderzoekt hoe nieuwe vormen van hoogwaterbescherming gekoppeld kunnen worden aan een uitlegbaar verhaal over de ruimtelijke kwaliteit van het gebied. De blauwdruk van ‘Ruimte voor de Rivier’ is niet één op één over te brengen naar het Limburgse Maasdal, maar tegelijkertijd doen zich nieuwe kansen voor in een nieuwe “dijkencoalitie”
Deze visie wil mee richting geven aan het Maasdal van de toekomst en een lans willen breken voor de kwaliteiten die daarbij leidend zullen moeten zijn. Het vormt tegelijkertijd een uitnodiging aan partijen om gezamenlijk te werken aan het mooier en toekomstbestendiger Maasdal.
Het kan tevens gezien worden als een regionale uitwerking van de visie “Ruimte voor Levende Rivieren”, die in 2017 door een aantal samenwerkende partijen, waaronder Wereld NatuurFonds, de Landschappen NL en Ark-natuurontwikkeling, werd gepresenteerd. Deze landelijke visie op de ontwikkeling van ons rivierengebied is een eigentijdse voortzetting van de ideeën die in 1992 al voortkwamen uit het Plan Levende Rivieren van het Wereld NatuurFonds, en later de basis vormde voor programma’s als Ruimte voor de Rivier.